DREAMSKILLS
Workshop 1.
1) Тауар мен қызметтің өзіндік құнын есептеп білу, өзіндік құнын білу арқылы топ менеджерлер нарыққа қандай тауар мен қызмет ұсыну керек екенін және қандай бағамен кіру керек екенін біле алады.

2) Болашақты жоспарлау, яғни болашақ жоспарлар бойынша бюджет жасауға, инвестицияны есептеуге және сондай секілді стратегиялық маңызды шешім қабылдауға көмектеседі.

3) Контроллинг жасау және өнімділікті есептеу.
Шығын түрлері:
Теорияда шығындардың түрі өте көп, дегенмен, практикалық есеп үшін біз шығындарды
2-ге бөлеміз:
Өзгермелі шығындар (Variable costs)
Бұл шығындар тауардың немесе қызметтің саны/көлеміне тәуелді, яғни тауардың санына байланысты.

Шикізат - өзгермелі шығын, өйткені сіз көп тауар шығарсаңыз, онда шикізатқа кететін шығын артады.

Тұрақты шығындар (Fixed costs)
Тұрақты шығындартауардың немесе қызметтің санына тәуелді емес шығындар.

Мысалы, сатылым мүлде болмасада, сіз аренда, жалақы, амортизация, коммуналдық шығындар, кредиттік төлемдер секілді шығындарды төлеу керексіз.

Өзгермелі шығындар (Variable costs)
Көлік жуу орталықтарындағы су, сабын, электричество бұлардың барлығы өзгермелі шығындар, көліктің саны артса, шығындарда артады. Тасымалдау (delivery) бизнесінде бензин өзгермелі шығын, өйткені тасымал саны артса, тасымалдауды жеткізуге кететін бензин шығыныда артады. Сатылымнан менеджерға төленетін коммиссия өзгермелі шығын, өйткені сатылым артса, менеджерге төленетін коммиссия шығыныда артады. Сонымен, қандай болсын бизнесте, егерде тауар саны немесе қызмет саны артқан кезде шығын артса, онда ол -
өзгермелі шығын.
Өзгермелі шығындар графигі
Мысалы сіз тасылмалдау бизнесін аштыңыз
10 дана көлік алдыңыз, 10 көлік жүргізушіні жұмысқа алдыңыз. Сіздің есебіңіз бойынша 1 км ұзақтық тасымалдауға 0,9 литр бензин кетеді. Сіздің тасымалдаушыларыңыз бір айда 1550 км жол жүріп тастады, 1 айда бензинға қанша ақша шығындалды? 1 литр бензиннің құны – 470 тг.

1 авто көліктің жалпы өзгермелі шығынын табыңыз / Total variable cost
Сіз интернет магазин аштыңыз.
Cіз барлық тауарларыңызды фуллфиллмент центрде (складта) сақтайсыз. Мысалы 1 тауар үшін фуллфиллмент центрге 85 тг бересіз делік, сонымен қатар сол тауарды тасымалдауға сіз логистикалық компанияға 1 тауар үшін 50 тг төлейсіз. Тауар интернетте сатылған кезде, тауардың бағасының 3,5%-ын процессинговый компанияға төлейсіз. Менеджерлерге коммиссия ретінде сатылған тауардың бағасынан 10% төлейсіз. Тауардың бағасы 1200 тг.

Компанияның өзгермелі шығындарын (Variable cost) есептеңіз.

Тұрақты шығындар (Fixed costs)
Тұрақты шығындар графигі
Мысалы сіз тасылмалдау бизнесін аштыңыз
10 дана көлік алдыңыз, 10 көлік жүргізушіні жұмысқа алдыңыз. Сіздің есебіңіз бойынша 1 км ұзақтық тасымалдауға 0,9 литр бензин кетеді. Сіздің тасымалдаушыларыңыз бір айда 1550 км жол жүріп тастады, 1 айда бензинға қанша ақша шығындалды? 1 литр бензиннің құны – 470 тг. Әр көлікті сіз лизингқа алдыңыз, 5 жылға, әр ай сайын 120 000 тг төлейсіз, жұмысшылардың айлық жалақысы 180 000 тг, офистің аренда ақысы 210 000 тг айына, коммуналдық шығындар 34 000 тг айына, офистегі интернет 15 000 тг айына, ай сайынғы көліктің құрал сайманына кететін шығындар 8500 тг айына.

Әр айдың тұрақты шығынын табыңыз.

Қызметтің саны асқанымен, яғни тасымалдау ұзақтығы артқанымен, тұрақты шығындар өзгермейді, олар тұрақты болып қала береді.
Мысалы сіз тасылмалдау бизнесін аштыңыз
10 дана көлік алдыңыз, 10 көлік жүргізушіні жұмысқа алдыңыз. Сіздің есебіңіз бойынша 1 км ұзақтық тасымалдауға 0,9 литр бензин кетеді. 1 литр бензиннің құны – 470 тг. Әр көлікті сіз лизингқа алдыңыз, 5 жылға, әр ай сайын 120 000 тг төлейсіз, жұмысшылардың айлық жалақысы 180 000 тг, офистің аренда ақысы 210 000 тг айына, коммуналдық шығындар 34 000 тг айына, офистегі интернет 15 000 тг айына, ай сайынғы көліктің құрал сайманына кететін шығындар 8500 тг айына. Әр айдағы 1 км тасымалдаудың өзіндік құнын есептеңіз және әр айдағы 1 км тасымалдаудың наценкасын/markup есептеңіз. 1 км тасымалдау бағасы 745 тг, баға 1 жылға тұрақты.
Мини-кейс
Сіз Алматы қаласындағы Golden Horde Cinema деген кинотеатрды жалдамаға (rent/аренда) алайын деп жатсыз, айына сіз 3,5 млн тенге беру керексіз. Golden Horde Cinema-да 5 кино көру залы бар және әр залдың сиымдылығы 150 адам. Билеттің сатылатын бағасы 1500 тг.
Кинотеатр айына 22 күн ғана жұмыс жасайды.
Жоспар бойынша сіздің кинотеатріңізде келесі адамдар жұмыс жасайды:
Директор
400 000
Кассир 2 қызметкер
150 000
Тех персонал 2 қызметкер
150 000
Маркетолог
200 000

Сонымен қатар, сізде айлық коммуналдық шығындардің көлемі 95 000 тг, айлық маркетингтік шығындардің көлемі 170 000 тг, ай сайынғы кинотеатрдағы майда ремонтқа 45 000 тг шығын кетеді, әр билетті шығарған кезде билет пен чекке кететін шығын 25 тг (қағаз бен краска). Әр билет сатылған кезде, кинонің иесі яғни кинокомпанияға роялти яғни билеттің құнынің 35%-ын беру керексіз, өйткені ол киноны қолдануға төленетін ақы. Кинотеатрды тазалау бойынша сіз барлық клининг жұмыстарын аутсорсқа беріп тастадыңыз, яғни бөлек клининговый компанияға тапсырдыңыз, оның ақысын былай төлейсіз, әр сатылған жалпы 100 билетке 10 000 тг клининговый компанияға бересіз.

Болжам бойынша, келесі 10 айдағы кинотеатрдің орын толтырылуы (заполняемость залов)

1) Әр айдағы сатылатын билеттің өзіндік құнын (cost per unit/себестоимость) табу керек;

2) Әр айдың үстемесін (markup/наценка) табу керек;

3) Билеттің саны өскен кезде, өзіндік құнның төмендейтінін график қылып сызып көрсетіңіз;

4) BEP-ті табыңыз;

5) Егер Наурыз айында аренда 10%-ға өссе, өзіндік құн қаншаға өседі?

6) Егер роялти Қаңтар айында 15%-ға қосымша өссе, өзіндік құн қаншаға өседі?

Компаниялар стратегия жазуға үлкен мән береді, өйткені стратегияда қандай баға политикасын ұстанатыны туралы жазылады және сатылым жоспары/план продаж жазылады. Сол сатылым жоспарында ең төменгі сатылым туралы ақпарат болу керек. Breakeven point/точка безубыточности, бұл шығынсыздық нүктесі. Егер осы нүктеге компания жетсе, онда компанияның барлық шығындары сол сатылыммен жабылады.
Мысалы сіз тасылмалдау бизнесін аштыңыз
10 дана көлік алдыңыз, 10 көлік жүргізушіні жұмысқа алдыңыз. Сіздің есебіңіз бойынша 1 км ұзақтық тасымалдауға 0,9 литр бензин кетеді. 1 литр бензиннің құны – 470 тг. Әр көлікті сіз лизингқа алдыңыз, 5 жылға, әр ай сайын 120 000 тг төлейсіз, жұмысшылардың айлық жалақысы 180 000 тг, офистің аренда ақысы 210 000 тг айына, коммуналдық шығындар 34 000 тг айына, офистегі интернет 15 000 тг айына, ай сайынғы көліктің құрал сайманына кететін шығындар 8500 тг айына. 1 км тасымалдау бағасы 745 тг, баға 1 жылға тұрақты. Сіз барлық шығындарды жабу үшін 1 жылда қанша тасымалдау жасау керексіз?

BEP шығынсыздық нүктесін табыңыз.
Мысалы сіз тасылмалдау бизнесін аштыңыз
Сіз интернет магазин аштыңыз, сіз барлық тауарларыңызды фуллфиллмент центрде (складта) сақтайсыз. Мысалы 1 тауар үшін фуллфиллмент центрге 85 тг бересіз делік, сонымен қатар сол тауарды тасымалдауға сіз логистикалық компанияға 1 тауар үшін 50 тг төлейсіз. Тауар интернетте сатылған кезде, тауардың бағасының 3,5%-ынпроцессинговый компанияға төлейсіз. Менеджерлерге коммиссия ретінде сатылған тауардың бағасынан 10% төлейсіз. Тауардың бағасы 1200 тг.
Сонымен қатар сізде келесі тұрақты шығындар бар:
Офис арендасы (айына)
250 000
ФОТ (жұмысшылардың айлықтары)
1 850 000
Айлық маркетингтік шығындар
450 000
Интернет магазин ашу үшін сіз компьютер және офисқа керекті техника сатып алдыңыз, жалпы соммасы 4 485 000 тг болды, аталмыш техниканың жұмыс істеу мерзімі 5 жыл.

Сіз барлық тұрақты шығындарды жабу үшін 1 айда және 1 жылда қанша тауар сату керексіз?

BEP шығынсыздық нүктесін табыңыз.

FC per unit – 1 данаға кеткен тұрақты шығын
VC per unit – 1 данаға кеткен өзгермелі шығын
Cost/unit – өзіндік құн/себестоимость
Marginal cost – шекті шығын
Сізде колл центр компанияңіз бар
Басқа компаниялар өздерінің колл центрлерін сізге аутсорқа береді. Әрбір клиентке телефон шалу үшін сіз 400 тг аласыз. Сіздің колл центріңізде отырған менеджер 1 күнде максимум 110 адамға телефон шала алады, менеджердің айлығы 250 000 тг. Сіздің офисіңіз коворкинг спэйсте орналасқан, әр орынға 5000 тг төлейсіз. Сіздің клиенттеріңіздің потенциалды клиенттерінің нөмірін IT компаниялардан аласыз. Әр нөмірге 2,5 тг төлейсіз. Менеджерлердің үстінен супервайзер қарайды, әр супервайзер тек 3 менеджердің үстінен қарайды. Супервайзерлердің айлығы 700 000 тг. Менеджерлер мен супервайзерлерге тренинг жүргізіледі, тренерлердің саны – 5 адамға 1 тренер, айлығы 600 000 тг. Сонымен қатар IT системаңыздің айлық шығыны 185 000 тг.
ЕСЕПТЕР
Басқару есебі 1
Басқару есебі 2
Басқару есебі 3
Басқару есебі 4
Workshop документі
Төмендегі сілтемеден жүктеп алыңыз.